Vajinizm
Vajinizm vajinanın alt bölümündeki kasların denetim dışı kasılması sonucunda penisin girişinin ağrılı ya da imkânsız olması şeklinde tanımlanır. Bazı vakalarda uyluk kasları da kasıldığı için, eşin vajinaya yaklaşması bile mümkün olmaz.
Vajinizm bulunan kişilerin bir bölümü tampon kullanabilir ve vajinal muayene yaptırabilir ama cinsel ilişki kuramaz, bir bölümünde ise vajinaya dokunulması ya da herhangi bir şeyin girmesi tepkiye yol açar.
Evliliğin cinsel birleşmeyle ta-mamlanamamasının en yaygın nedenlerinden biri olan vajinizmin yaklaşık bin kadından beşinde görüldüğü sanılıyor ve seks terapistlerine başvurularda görülme sıklığı %5 ile %42 arasında değişiyor.
Yoğun bir ağrı ve endişe varsa, yukarıda sayılan ağrılı cinsel ilişki nedenlerinin hepsi vajinizme yol açabilir. Tecavüz ya da cinsel istismar gibi çok sarsıcı cinsel deneyimlerden sonra da görülebilir.
Belirgin bir tetikleyici etmenin olmadığı ve kadının daha önce cinsel ilişkiye girmediği durumlarda vajinizme yol açan cinsel birleşme ve kadın cinsel organları konularındaki bilgisizlik ya da yanlış bilgilerdir. Cinselliği ve çıplaklığı kirlilik olarak algılayan suçluluk duygusu ve derin kültürel ya da dinsel inançlar da rol oynayabilir.
Vajinizmin giderilmesinde anlayışlı bir doktorun ya da seks terapistinin desteği çok yararlı olabilir.
Nazikçe gerçekleştirilen bir muayeneyle fiziksel sorunlar dışlanmalıdır. Bundan sonra kadının vücuduyla ilgili korku ve fantezilerini dile getirmesine olanakverilmeli, ardından da kendi cinsel organlarını tanıması sağlanmalıdır. İsterse bu görüşmelerde eşi de yanında bulunabilir.
Kadının hangi kaslarının kasıldığını ve bunları nasıl gevşeteceğini anlaması sağlandıktan sonra, doktor bir parmağın hafifçe sokulmasının mümkün olduğunu gösterir. Daha sonra kadının bunu parmaklarıyla ya da farklı boyutlardaki vajinal alıştıncılarla kendisinin denemesi teşvik edilir. Daha sonra tam bir cinsel birleşmeden önce çift, penisin girişini kadının denetim altında tuttuğu egzersizler yapabilir.
Sonuç son derece iyidir ve seks terapistleri bu sorunlarda çok başarılı olduklarını belirtiyorlar. Hafif vakalarda birkaç görüşme yeterli olabiliyor, ama ağır vakalarda daha fazla görüşme yapılması gerekebilir.
Enfeksiyonlar (yüzeysel ya. ân derinde); Mantar (kandida), trikomonyaz (bir tür mantar), genital herpes ve hafif bazı bakteri enfeksiyonları cinsel ilişki sırasında ağrı yapan yaygın nedenler arasında yer alır. Şu belirtiler olabilir:
* Vajina akıntısının renginde, kokusunda ve miktarında değişiklik
* Kaşıntı ya da ağrı
* Kabarcık ya da sivilcelerin görülmesi; bunlar patlarsa içinden saydam sıvı, kan ya da cerahat çıkabilir.
Klamidya enfeksiyonu ya da belsoğukluğu (gonore) daha seyrek görülür, ama rahim boynu, rahim, yumurta kanalı ve yumurtalıklarda iltihaba yol açarak derinde hissedilen ağrı yapabilir.
Enfeksiyondan kuşkulanmıyorsa, cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından tam bir değerlendirme yapılması gerekecektir. Bundan sonra uygun tedavi verilebilir.
Genel kural olarak cinsel organları yalnızca suyla yıkamak en iyisidir; sabunlar, duş jetleri, köpük banyoları ve mikrop öldürücü maddeler vajinadaki sağlıklı bakterileri yok eder ve diğer enfeksiyonların gelişmesine uygun bir ortam hazırlar.
Enfeksiyon geçtikten sonra kalan iltihap ve kayganlaştırıcı salgıların azalması yüzünden cinsel ilişki bir süre daha ağrılı olabilir.
Doğumdan ya da ameliyattan sonra yaşanan soranlar (yüzeysel ya da derinde): Özellikle doğum sırasında vajinada yırtılma varsa ya da bir bölüm kesilip daha sonra dikildiyse (episyotomi), doğumdan sonra vajinanın biçiminde bazı değişiklikler olabilir. Oluşan nedbe dokusu vajinanın diğer bölümleri kadar esnek olmayabilir, bu da cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olur.
Kadınlar doğumdan sonra istedikleri zaman ya da yırtık veya dikişler iyileşir iyileşmez cinsel ilişkiye girebilir. Kadınların bir kısmı doğumdan iki hafta sonra cinsel ilişkiye başlarken, bir kısmı doğum sonrasında ilk doktor muayenesine kadar beklemeyi tercih ediyor. Doğumdan sonra cinsel isteklerinde (libido) değişiklik (artma ya da azalma) olduğunu ve cinsel ilişkinin, doğum sırasında vajina kasları fazla gerildiği için gebelikten öncesine göre oldukça farklı duygular yarattığını fark edebilirler.
İdrar tutamama ya da rahim sarkması (prolapsus) nedeniyle yapılan ameliyatlardan sonra da vajina bölgesinde bazı değişiklikler olabilir. Bazen cerrah, nedbe (yara) dokusu gelişmiş alanları düzelterek cinsel birleşmenin kolaylaşmasını sağlayabilir.
Rahim boynu, rahim, yumurtalık kanalı ya ila yumurtalık sorunları (derinde ağn): Aşağıda sıralanan yaygın bazı jinekolojik sorunların hepsi cinsel birleşme sırasında derinde hissedilen ağrıya neden olabilir:
* Pelvik enflamatuar hastalık (enfeksiyon nedeniyle rahim ve yumurtalık kanallarında iltihap).
* Miyom: Bunlar rahim içindeki sert bağ dokusu kütleleridir. Tek ya da birden çok olabilir ve büyüdükçe ağrıya yol açabilir.
* Endometriyoz (rahim dokusunun rahim dışında gelişmesi; bu durumda âdet kanaması sırasında bu doku da kanar).
* Yumurtalık kistleri: Bunlar giderek büyüyebilir ve cinsel ilişki sırasındaki basınç ağrıya neden olabilir.
Bunlara şiddetli, sancılı ya da düzensiz âdet kanamaları eşlik edebilir. Âdetler arasında ya da cinsel ilişkiden sonra kanamalar da varsa ya da karnın alt bölümünde ağrı ve kilo kaybı söz konusuysa rahim boynundaki ya da pelvis (leğen kemiği) bölgesindeki tümörleri de dışlamak için gerekli incelemeler yapılmalıdır.
Kadınlar servikal sürüntü testini daima zamanında yaptırmalı ve muayene ve gerekli incelemeler için doktora başvurulmalıdır. Ultrason incelemesi ve uzman görüşü alınması gerekli olabilir.
Kayganlaşma yetersizliği (yüzeysel ağrı): Uzun süreli ya da sert cinsel birleşmelerde ya da çok sık (günde birkaç kez) yapılan cinsel birleşmelerde sürtünme nedeniyle ağrı olabilir. Bu sorun su bazlı kayganlaştıncılarla azaltılabilir, ama rahatsızlık geçene kadar cinsel birleşmeden kaçınmak da bir fikirdir. Yağ bazlı kayganlaştırıcılann (masaj yağları,vazelin, yemeklik yağlar, vb) lastiğe zarar vererek prezervatif kazalarına yol açtığını unutmayın.
Üretilen kayganlaştırıcı salgı miktarı cinsel uyarılma sırasında bile kadından kadına çok farklılık gösterebilir, bu nedenle ek kayganlaştırıcı kullanmak cinsel ilişkiyi rahatlatabilir.
Vajina kuruluğu ve vajina dokusunda incelme menopozun sonuçlarından biridir. Dolayısıyla menopozdaki kadınlar ek kayganlaştırıcı kullanmalı ve bölgesel olarak vajinaya ya da tüm vücuda yönelik hormon yerine koyma tedavisi almayı düşünmelidir.
İlk cinsel ilişki (yüzeysel ve/veya derinde ağrı); İlk kez cinsel ilişkiye giren kadınlar, özellikle tamponla ya da başka nedenlerle himen (kızlık zarı) yırtılmamışsa ağrı duyabilir. Buna endişe, deneyimsizlik (her iki eşin), yeterince uyarılmama, dolayısıyla yeterli kayganlaştırıcı salgılanmaması ve erkeğin beceriksizliği ya da fazla zorlaması gibi etmenler de eklenir.
Endişeyi azaltmak için şunlara dikkat edilebilir:
*Cinsel birleşme konusunda yeterli bilgi edinmek,
*Önceden gebeliği ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları önleyici tedbirler almak (örneğin prezervatif kullanmak ve gebeliği önleyici hap kullanmak),
*Bulunulan çevrede ve eşle kendini rahat hissetmek,
*Penis vajinaya girmeden önce yeterince kayganlaşma olduğundan emin olmak.
Prezervatifle su bazlı kayganlaştırıcıları güvenle kullanabilirsiniz. Yağlı kayganlaştırıcıların çoğu (vazelin, masaj yağları, yemeklik yağlar) prezervatifin yırtılmasına neden olur.
Vajinaya önce bir parmağın, ardından iki parmağın sokulması ve penisin vajinaya aşamalı olarak yavaşça girmesi yararlı olabilir. Kadının bütünüyle gevşemesi ve vajinanın penis tarafından gerilmesi duygusuna alışması için birkaç cinsel birleşme dönemi gerekebilir.
Vajinamn ve himenin (kızlık zarı) yapısına ilişkin soranlar (yüzeysel ağn): Bazı kadınlarda vajina girişi çok dardır ve gerilince acır. Bazı kadınlarda da normalde ilk cinsel ilişkide yırtılan himen kalındır ve tam yırtılmayarak ağrıya neden olur ya da ucu ikiye ayrılır ama ortada sert bir bant kalır ve cinsel birleşme sırasında rahatsızlık verir. Sayıları az da olsa bazı kadınlarda vajina bir doku bölmesiyle uzunlamasına ortadan ikiye ayrılmıştır, cinsel birleşme sırasında bu da ağrıya neden olacaktır.
Doktorun muayenesiyle seyrek görülen bu gibi sorunlar kolayca dışlanabilir ya da böyle bir sorun varsa çoğu zaman basit bir ameliyatla hemen giderilir.
Psikolojik nedenler: Kadında cinsel birleşme sırasında vücuda bir giriş söz konusu olduğu için, sevişme güvenli bir ortam ve gevşemiş bir ruh hali gerektirir. Duyulan herhangi bir endişe (kendi cinselliğiyle, gebelikle, ilişkiyle, vb. bağlantılı) vajina kaslarının gerilmesine ve cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilir.
Kadın, ağrıya yol açabilecek fiziksel bir etmen nedeniyle ya da çocuk doğurma ya da tecavüz gibi kötü bir anıyla da gerilebilir. Yoğun endişe aşağıda tartışılan vajinizme yol açabilir. Psikolojik bir nedenin varlığından kuşkulanıyorsa, bir cinsel ruh sağlığı (psikoseksüel) danışmanlığı işe yarayabilir.