Melanoma Kanseri Nedir?
Malign Melanoma insidansı dünya çapında büyük değişiklik göstermektedir. Ekvator civarında yaşayan özellikle açık tenli bireylerde insidans yüksektir. ABDde 2002 yılında yapılan bir araştırmada 53.000 yetişkin beyaz insanda melanoma varlığı tahmin edilmiş, bunların 7.400ünün metastatik nedenlerden öleceği hesaplanmıştır. Amerikalılarda yaşam boyu melanoma yakalanma riski 71de 1 olup, bu oran 2010 yılında 50de 1e yükselecektir. Ancak ölüm oranında bir yavaşlama olacağı sanılmaktadır.
Etyoloji: Melanositlerde kansere dönüşme mekanizması tam olarak hala anlaşılamamıştır. Risk faktörleri şunlardır:
1. Nevüs değişikliği (%80)
2. Xeroderma pigmantosum
3. Açık ten fenotipi
4. Aşırı güneş maruziyeti
5. Ailesel atipik mole-melanom sendromu (FAMM)
6. Atipik nevüs
7. Eski melanom
8. Birinci derece akrabalarda melanoma varlığı.
Klinik: Melanoma çoğunlukla prekürsör melanotik nevüsten kaynaklanır. Klinik belirtilerin ABCDsi: Asymmetry, Border irregularity (düzensiz kenar), Color veriegation (pigmantasyon çeşitliliği), Diameter of lesion (lezyon çapının 6 mmden büyük olması).
Primer cilt melonoma 4 klinik tipe ayrılabilir:
1. Yüzeysel dağılım gösteren tip: Melanomaların %70i bu tiptedir. Düzensiz, asimetrik kenarlı, renk çeşitliliği fazla, 6-8 mm boyutlu olup kadın ve erkeklerin vücutlarının arka üst kısımlarında, kadınların el ve ayaklarının uç kısmında sıklıkla görülür.
2. Nodüler tip: %15-30unu oluşturur. Deriden hafif yüksek koyu kahve renkli, siyah papüler ya da nodül ülsere dönüşebilirler, hatta kanayabilir. Sıklıkla ayak ve gövdede görülür.
3. Lentigo Maligna: %4-15 melanoma bu gruptadır. Güneş yanığı veya kahverengi maküller yahut pigment değişikliği gösteren deri lezyonlarıyla karakteristiktir. %5-8 oranında invaziv melonama dönüşebilir. Nodüler gelişme göstermeleri de karakteristik özelliklerindendir.
4. Acral lentiginous: Beyaz tenlilerdeki melonomların %2-8ini oluşturur. Esmer ve kara tenlilerde ise bu oran %29-72 arasındadır. Tipik olarak avuç içinde, ayak tabanında ya da tırnak uçlarında düzensiz pigmente lezyonlar halinde görülür.
Malign Melanomalı (MM) uçucuculara uçuş müsaadesi için nasıl bir politika izleneceği konusunda FAAin Havacılık Tıbbı Yetkilendirme Bölümü (AMCD), yılda 8 binden fazla yayınlanmış melonoma vakalarını incelemekte ve bu hastalığın önemli artış gösterdiğini saptamış bulunmaktadır.
Olgu: 5 bin saatten fazla uçuşu olan 60 yaşında erkek pilot. 1. Sınıf tıbbi sertifikasını 2003 yılı Mayıs ayında yenilemek üzere başvurduğunda melanoma öyküsü nedeniyle AMCDye havale edilmiş. İlk kez Şubat l999da bir muayenede sağ baldırında büyümekte olan bir leke fark edilerek biyopsi yapılmış ve bu lekenin melanoma olduğu, Breslow kalınlığının 0.92 mm, Clarks düzeyinin 3 olduğu tespit edilmiş. Metastaz saptanmamış. CAT Scanler beyin, göğüs, karın ve pelviste negatif bulunmuş. 2003de çekilen beyin MRda da patoloji bulunmamış. Pilot kendisini uçuş için çok iyi ve aktif hissettiğini; herhangi bir ağrısı, özellikle baş ağrısı olmadığını, GÜ ve Gİ şikâyetlerinin bulunmadığını, vücudunda bir cilt rengi değişikliği olmadığını söylüyor. Gİ reflü için Famotidine, mevsimsel alerjik rinit için Loratidineden başka ilaç almıyor; Penicilin alerjisi var. Tonsillektomi dışında cerrahi müdahale görmemiş. Alkol, sigara ve uyuşturucu kullanmıyor. Ailesinde MM öyküsü yok.
Tanı ve gidiş: Şüpheli bölge ve lekelerden biyopsi yapılması şarttır. İğne biyopsisi lezyonun görünen kısmının 2-3 mm kenarından yapılmalıdır. Eksizyonel biyopsinin lenfatik drenaja paralel olması gereklidir. AJCC (American Joint Committee on Cancer) 2001 yılında MM için ana değişiklikleri 4 maddede toplamıştır:
1. Melanoma için tanıda en önemli faktör Breslow derinliğidir.
2. Mikroskobik ülserasyonun, kalınlığın dışında ikinci önemli faktör olduğu saptanmıştır. Sınıflandırmada ülserasyonun olmayışı a; varlığı b olarak gösterilmiştir.
3. Etkilenmiş bölgesel lenf nodüllerinin sayısı, yerel etkilenen lenf nodülü sayısından daha önemlidir.
4. Bariyer görevindeki lenf nodüllerinin durumu, tanı ve gelecek yaşam süresi için çok önemlidir.
Tedavi: Melanomun temiz dokuya kadar çıkartılması esastır. WHO, 2 mm derinliği olan lezyonu 1 cm kenarlı vaziyette çıkartmayı yeterli bulmaktadır. Büyük lenf nodülü bulunan hastalarda lenf nodül diseksiyonu yapılmalıdır. Elektif lenf nodül diseksiyonu hala tartışmalıdır. Özellikle 60 yaş altı hastalarda primer melanomun 1-4 mm kalınlığında olanlarda belki düşünülebilir. İnterferon-2b (İNTRONA) ile adjuvan tedavi, metastatik melanomalı hastalarda iyice düşünülüp karar verilerek yapılmalıdır. FDA bu tedaviyi AJCCnin Stage II ve Stage III melanomada önermektedir.
Havacılık Tıbbı Yorumu: FAA tıbbi yönergesinde MM varlığı veya yokluğu konusundaki karar için AMCD yetkili kılınmıştır. Melanomalı uçucularda MR kontrolüyle sertifikasyon politikası Tablo 1de özetlenmiştir.
Sonuç: Bu pilota 1 yıl için özel statüde uçuş izni verilmiştir. 1 yıl sonra beyin MR sonuçlarına bakarak ikinci değerlendirme yapılacak ve 1-5 yıllık süre içinde hastalığın takibine bağlı olarak tekrar karar verilecektir.